درمان بی اختیاری ادرار

بسیاری از خانم ها با افزایش سن و تجربه بارداری دچار بی اختیاری ادرار می شوند و ممکن است برای درمان بی اختیاری ادرار روش های بسیاری را امتحان کرده باشند اما همچنان از آن رنج ببرند، امروزه برای درمان انواع بی اختیاری ادرار روش های غیر جراحی و موثری وجود دارد که در ادامه دکتر کیمیا قاسمی انواع روش های درمان بی اختیاری ادرار را توضیح خواهند داد.

به چه حالتی بی اختیاری ادرار می گویند؟

زمانی که فردی به صورت غیر ارادی و خارج از اختیار دچار نشت ادرار شده وکنترلی بر روی آن ندارد، دچار بی اختیاری ادرار است. بی اختیاری ادرار در زنان بیش از مردان شایع است به صورتی که زنان 30 تا 60 ساله 30 درصد به بی اختیار ادرار دچار هستند و این میزان در مردان تقریبا 5 درصد است.

علل بی اختیاری ادرار

بی اختیاری ادرار می تواند ناشی از عادات روزمره، بیماری های زمینه ای یا مشکلات جسمی باشد. یک ارزیابی کامل توسط پزشک می تواند به تعیین آنچه در پشت بی اختیاری شما وجود دارد کمک کند.

بی اختیاری موقت ادرار

برخی از نوشیدنی ها، غذاها و داروها ممکن است به عنوان دیورتیک عمل کنند – مثانه شما را تحریک کرده و حجم ادرار شما را افزایش می دهند. آنها عبارتند از:

• الکل
• کافئین
• نوشیدنی های گازدار و آب گازدار
• شیرین کننده های مصنوعی
• شکلات
• فلفل تند
• غذاهایی که سرشار از ادویه، شکر یا اسید هستند، به ویژه مرکبات
• داروهای قلب و فشار خون، آرام بخش ها و شل کننده های عضلانی
• دوزهای زیاد ویتامین C

بی اختیاری ادرار همچنین ممکن است به دلیل یک بیماری پزشکی به راحتی قابل درمان باشد، مانند:

• عفونت مجاری ادراری. عفونت ها می توانند مثانه شما را تحریک کنند و باعث می شوند که شما میل شدید به ادرار و گاهی اوقات بی اختیاری داشته باشید.
• یبوست. رکتوم در نزدیکی مثانه قرار دارد و بسیاری از اعصاب مشترک دارد. مدفوع سفت و فشرده در راست روده باعث می شود این اعصاب بیش از حد فعال شوند و تکرر ادرار را افزایش دهند.

بی اختیاری ادرار مداوم

بی اختیاری ادرار همچنین می تواند یک وضعیت پایدار باشد که در اثر مشکلات یا تغییرات فیزیکی زمینه ای ایجاد می شود، از جمله:

• بارداری. تغییرات هورمونی و افزایش وزن جنین می تواند منجر به بی اختیاری استرسی شود.
• زایمان. زایمان واژینال می تواند ماهیچه های مورد نیاز برای کنترل مثانه را تضعیف کند و به اعصاب مثانه و بافت حمایتی آسیب برساند و منجر به افتادگی (پرولاپسی) کف لگن شود. با افتادگی مثانه، رحم، رکتوم یا روده کوچک می توانند از موقعیت معمول به پایین فشار داده شده و به داخل واژن بیرون بزنند. چنین برآمدگی هایی ممکن است با بی اختیاری همراه باشد.
• با افزایش سن تغییر می کند. پیری ماهیچه مثانه می تواند ظرفیت مثانه برای ذخیره ادرار را کاهش دهد. همچنین با افزایش سن، انقباضات غیرارادی مثانه بیشتر می شود.
• یائسگی پس از یائسگی، زنان استروژن کمتری تولید می کنند، هورمونی که به حفظ سلامت پوشش مثانه و مجرای ادرار کمک می کند. زوال این بافت ها می تواند بی اختیاری را تشدید کند.
• پروستات بزرگ شده. به خصوص در مردان مسن، بی اختیاری اغلب ناشی از بزرگ شدن غده پروستات است، وضعیتی که به عنوان هیپرپلازی خوش خیم پروستات شناخته می شود.
• سرطان پروستات. در مردان، بی اختیاری استرسی یا بی اختیاری فوری می تواند با سرطان پروستات درمان نشده مرتبط باشد. اما اغلب، بی اختیاری از عوارض جانبی درمان سرطان پروستات است.
• انسداد. تومور در هر نقطه از مجرای ادراری شما می تواند جریان طبیعی ادرار را مسدود کند و منجر به بی اختیاری سرریز شود. سنگ های ادراری – توده های سخت و سنگ مانندی که در مثانه تشکیل می شوند – گاهی اوقات باعث نشت ادرار می شوند.
• اختلالات عصبی. مولتیپل اسکلروزیس، بیماری پارکینسون، سکته مغزی، تومور مغزی یا آسیب نخاعی می تواند با سیگنال های عصبی درگیر در کنترل مثانه تداخل داشته باشد و باعث بی اختیاری ادرار شود.

انواع بی اختیاری ادرار

• بی اختیاری استرسی: این نوع از بی اختیاری ادرار هنگام سرفه زدن، خندیدن و برخی از فعالیت های بدنی مانند دویدن رخ می دهد. بی اختیاری استرسی در اثر فشار جسمی که به دلیل استرس ایجاد می‌شود، اتفاق می افتد. و همین امر موجب ادرار به طور غیرارادی به دلیل درگیر شدن مثانه و عضلات برای کنترل ادرار و تحت فشار قرار گرفتن آن ها خواهد شد. این نوع از بی اختیاری ادرار بیشتر در خانم های تازه زایمان کرده و همینطور بانوانی که دوران یائسگی آن ها تمام شده است، بروز پیدا می کند.
• بی اختیاری اضطراری: در صورت بروز یک حادثه ناگهانی و شدید فرد دچار بی اختیاری ادرار می شود. یکی از انواع متداول بی اختیاری ادرار، بی اختیاری اضطراری شناخته می شود؛ که افراد در اثر انقباض غیرارادی دیواره عضلانی مثانه تمایل زیادی به ادرار کردن داشته و دیگر نمی توانند آن را متوقف کنند. و همین امر موجب فرصتی نداشتن برای رسیدن به سرویس بهداشتی خواهد شد.
• بی اختیاری سر ریز: فرد به دلیل آن که توانایی تخلیه کامل مثانه را ندارد دچار نشت ادرار می شود. در صورتی که غده پروستات اقایان بزرگ شود، مثانه مسدود شده و همین امر موجب عدم توانایی مثانه در نگه داشتن ادرار به اندازه تولید ادرار توسط بدن خواهد شد.
• بی اختیاری کامل: در این مواقع مثانه توانایی نگه داشت ادرار را ندارد. بی اختیاری ادرار کامل بیشتر در افراد مبتلا به بیماری های مادرزادی، نقص در نخاع و یا آسیب در سیستم ادراری بروز پیدا می کند.
• بی اختیاری عملکردی: فرد برای تخلیه ادرار فرصت نمی کند خود را به محل مورد نظر برساند. این نوع از بی اختیاری ادرار به دلیل مشکلات حرکتی افراد و به موقع نرسیدن به سرویس بهداشتی اتفاق می افتد.
• بی اختیاری مختلط: ممکن است برخی از دلایل بالا و یا شامل تمامی آن هاباشد.

نشانه های بی اختیاری ادرار

نشانه های این بیماری با توجه به نوع آن متفاوت خواهد بود. در ادامه به بررسی نشانه های انواع مختلف بی اختیاری ادرار خواهیم پرداخت.

نشانه های بی اختیاری ادرار استرسی

• در هنگام سرفه
• در هنگام عطسه
• در نگام خندیدن
• در هنگام بلند کردن اجسام سنگین
• در هنگام انجام تمرینات ورزشی

نشانه های بی اختیاری ادرار سرریز

• نیاز به ادرار به طور مکرر
• تجربه ادرار به صورت قطره قطره
• عدم تخلیه کامل مثانه و نشت ادرار به مقدار کم
• نگه نداشتن ادار توسط مثانه

نشانه های بی اختیاری ادار مختلط

• هنگام سرفه و عطسه
• هنگام تغییر ناگهانی موقعیت
• هنگام بلند کردن اجسام سنگین
• هنگام برقراری رابطه جنسی
• هنگام انجام تمرینات ورزشی

نشانه های بی اختیاری ادرار عملکردی

• ضعف در بستن یا باز کردن دکمه های شلوار درهنگام ادرار
• عدم تمایل استفاده از دستشویی به دلیل افسردگی و اضطراب
• عدم توانایی در تحرک

نشانه های بی اختیاری ادرار اضطراری

• در هنگام تغییر موقعیت افراد
• در حین برقراری رابطه جنسی و در هنگام اوج لذت جنسی

نشانه های بی اختیاری ادرار کامل

• نشت ادرار به طور مداوم
• امکان ایجاد سوراخ مابین مثانه و واژن

عوامل موثر بر بی اختیاری ادرار چیست؟

مواردی نیز می تواند خطر بی اختیاری ادرار را افزایش دهد مانند:

• افزایش وزن: با افزایش وزن و چاقی فشار وارد شده بر مثانه و ماهیچه های اطراف بیتشر می شود.
• جنسیت: همانطور که گفته شد زنان شانس بیشتری در ابتلا به بی اختیاری ادرار دارند.
• کهولت سن: با افزایش سن ماهیچه های مثانه و مجاری ادرار ضعیف می شوند.
• بیماری و محیط: برخی از بیماری ها مانند : دیابت، بیماری های کلیوی، آسیب نخاعی، بیماری های عصبی و.. می تواند خطر بی اختیاری ادرار را افزایش دهد.
• بیماری پروستات
• مصرف دخانیات

نحوه تشخیص بی اختیاری ادرار

برای تشخیص این بیماری پزشک متخصص ابتدا سابقه ی پزشکی افراد و همینطور علائم و نشانه ها را بررسی کرده و سپس معاینه فیزیکی را انجام خواهد داد. برای تشخیص دقیق تر آزمایش هایی نظیر پیشاب سنجی برای بررسی نمونه ادرار از نظر عفونت و خون، ثبت وضعیت مثانه برای بررسی مقدار ادرار دفع شده، زمان دفع ادرار و نیاز افراد به دفع ادرار و همینطور تعداد دفعات بی اختیاری ادرار با نوشیدن مایعات کافی، اندازه گیری ادرار باقی مانده در مثانه پس از دفع برای بررسی مسدود بودن مجرای ادرار یا وجود اختلال در اعصاب و عضلات مثانه با استفاده از کانتر یا تست سونوگرافی انجام خواهد شد.

عوارض بی اختیاری ادرار

• عفونت مجرای ادرار
• تحت تاثیر قرار دادن روابط اجتماعی
• تحت تاثیر قرار دادن روابط فردی در محیط کار
• تحت تاثیر قرار دادن روابط شخصی
• مشکلات پوستی نظیر جوش، عفونت پوستی و زخم به دلیل مرطوب بودن پوست

روش های ابتدایی برای درمان بی اختیاری ادرار

در ابتدا باتوجه به مشکل ممکن است پزشک مجموعه ای از روش های درمانی اولیه را که شامل دارو و روش های غیر جراحی است به کار ببرد، از جمله:

• تغییر سبک زندگی
• تمرین و ورزش هایی برای تقویت عضلات لگن
• تقویت مثانه

نحوه درمان بی اختیاری ادرار

روش های غیر جراحی برای درمان بی اختیاری ادرار شامل استفاده از داروها و برخی از دستگاه ها است که بسیار کاربردی بوده و بدون هرگونه درد،عارضه و خونریزی در زمان کوتاه بسیار یاز مشکلات مربوط به زنان از جمله بی اختیاری ادرار درمان خواهد شد.

درمان جراحی بی اختیاری ادرار

روش های مختلفی از جراحی برای درمان بی اختیاری ادرار وجود دارد که با توجه به مشکل و نوع بیماری بهترین جراح زنان یکی از این روش ها را انتخاب خواهد کرد. در ادامه به بررسی این روش ها خواهیم پرداخت.

جراحی افتادگی

برای افرادی که دارای بی اختیاری چندگانه و همینطور افتادگی لگن هستند؛ این جراحی انجام خواهد شد.

جراحی اسلینگ

برای درمان بی اختیاری استرسی و بسته نگه داشتن مجرای ادرار در هنگام عطسه و سرفه از این روش استفاده خواهد شد.

تعلیق گردن مثانه

در این جراحی برشی در ناحیه شکم توسط بیهوشی عمومی ایجاد خواهد شد، و برای محافظت از مجرای ادرار و گردن مثانه از این روش استفاده می شود.

عضله ادراری مصنوعی

برای بسته نگه داشتن عضله ادراری در مردان در این جراحی یک حلقه حاوی مایع در دور گردن مثانه مردان کاشته خواهد شد. و با ایجاد فشار به دریچه کاشته شده در زیر پوست می توان به دفع ادرار و تخلیه مثانه کمک کرد.

کدام روش درمانی برای بی اختیاری ادرار مناسب است؟

انتخاب روش درمانی باتوجه به شرح حالی است که بیمار می دهد و همینطور معاینه پزشک که باتوجه به علت و منشا ایجاد بی اختیاری ادرار روش درمانی موثر انتخاب خواهد شد و بر اساس شرایط هر بیمار متفاوت است. بنابراین پزشک پس از انجام معاینه و بررسی های لازم و شرح حال بیمار تصمیم می گیرد از روش های جراحی و یا غیر جراحی برای درمان بی اختیاری ادرار استفاده کند. زمانی که بی اختیاری ادرار بر اساس یک بیماری زمینه ای باشد ابتدا باید بیماری را درمان کرد.

روش های پیشگیری از بی اختیاری ادرار

• کنترل وزن
• انجام ورزش های کف لگن
• پرهیز از مصرف کافئین، الکل و غذاهای اسیدی
• افزایش مصرف فیبر
• خودداری از مصرف سیگار و دخانیات
• رعایت رژیم غذایی مناسب و متعادل

سخن آخر

اگر دچار بی اختیاری ادرار هستید، در حال حاضر به هیچ وجه جای نگرانی وجود ندارد زیرا روش های درمانی غیر جراحی و جراحی بسیار برای درمان بی اختیاری ادرار وجود دارد، فقط کافی است برای درمان، به موقع به متخصص زنان خوب در شهر خود مراجعه کرده و روش درمانی مناسب را انتخاب نمایید.